شهرستان سامان دارای مساحت 458 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 35 هزار و 895 نفر شامل دو بخش، یک شهر و چهار دهستان است که حدود 2000 متر ارتفاع از سطح دریا دارد و سالانه گردشگران و مسافران بسیاری از جاذبههای طبیعی، تاریخی، فرهنگی و گردشگری آن بازدید میکنند.
این شهرستان دارای پلهای تاریخی بسیاری همانند پل زمانخان است که این پل تاریخی و زیبا بر روی زاینده رود خروشان بنا شده است و تاریخی بودن و معماری خاص آن در کنار رودخانه خروشان زاینده رود جاذبههای گردشگری بسیار ارزشمندی را در منطقه فراهم کرده است.
پل تاریخی "زمانخان" یکی از بینظیرترین جاذبههای دیدنی شهرستان سامان در استان چهارمحال و بختیاری به شمار می رود که بر روی رودخانه زایندهرود بصورت دو دهنه طاق قوسی بنا شده است.
ترکیب مناظر رود خروشان زاینده رود، پل زمانخان و طبیعت زیبای منطقه، این ناحیه را از مهمترین قطبهای گردشگری استان چهارمحال و بختیاری قرار داده است.
واحدهای اقامتی زیبا و مشرف به زاینده رود و پل زمانخان نیز در مجاورت این پل بنا شده است.
پل کاهکش یکی از پلهای گردشگری واقع در روستای کاهکش شهرستان سامان است که این روستا در حاشیه رودخانه زاینده رود قرار گرفته است و همسایگان این روستا، روستاهای شوراب صغیر، چم نار و چم خرم است که دارای باغات گسترده هلو و بادام هستند.
مردم در این روستا به کار باغداری، کشاورزی و دامداری مشغول هستند و از مهمترین محصولات آنها میتوان به گردو ، بادام و هلو اشاره کرد.
از دیگر قابلیتهای این شهرستان در جذب مسافر و گردشگر وجود روستاهایی شامل یاسه چاه، هوره، چلوان و سوادجان در شهرستان سامان است که این روستاها با قابلیتهایی شامل نوع بافت معماری، ویژگیهای فرهنگی و اقلیمی منحصر به فرد، از اماکن تاریخی – مذهبی زیبا برای ورود گردشگران محسوب میشوند.
بافتههای داری به ویژه گلیم، قالی و قالیچه صنایع دستی رایج این شهرستان محسوب میشوند و از مهمترین سوغات محلی این شهرستان میتوان به گردو، بادام و . اشاره کرد.
هلوسعد که در گویش محلی به آن «هلیساد» میگویند، منطقهای است در جنوب شرقی شهرستان اردل و در فاصله حدود ۱۵۰ کیلومتری شهر شهرکردمرکز استان چهار محال و بختیاری. این منطقه دارای آب و هوای نیمه گرم و خشک است که زمستانهای نیمه گرم و تابستانها گرم دارد. این منطقهٔ زیبادر رشته کوههای زاگرس قرار گرفتهاست. هلیساد حدود ۲۰۰۰ سال قدمت دارد. وجود گور دخمهها (بر دگوری) نشان دهنده تاریخ این سرزمین است. وجود بردگوریهای گبری در منطقه نشان از قدمت زندگی قبل از اسلام دارد. زمینهای کشاورزی این منطقه با شیب تند همراه با کوههایی پوشیده از درختان بلوط از دیگر ویژه گیهای منطقهاست. مردم نجیب وزحمتکش این دیار همگی مسلمان شیعه دوازده امامی و منتسب به ایل بزرگ بختیاری، و زیر مجموعه بهداروند (بختیاروند)، جانکی هستند به کارهای کشاورزی (دیم گندم جو وآبی برنج شبدر)ودامداری در حد امرار معاش خود مشغولند. علاوه بر کشاورزی. پرورش ماهی مرغداری ودامداری عدهای کارمند دولتی و کارهای خدماتی دارند. اکثر جوانان بدلیل نبود امکانات تحصیلی وشغلی مناسب به شهرستانها مهاجرت دائمی دارند. به همین دلیل همیشه رشد جمعیتی منفی دارد. جمعیت آن اکنون به بیش از ۸۰۰۰ نفر میرسد. هلوسعد یکی از دهستانهای بخش میانکوه و مرکز این منطقه روستای دهکهنه هلوسعد است. امامزاده شاهزاده نورالدین ع در روستای دهکهنه وامامزاده جعفر ع در روستای شیاسی قرار دارند.
شالیزارهای برنج، چنارهای کهنسال و بردگوریهای گبری طبیعت چشم نواز کوههای سرسبز و جنگلی پوشیده از بلوط این دیار سوای محرومیت منطقه در بهار و تابستان دیدنی است.
قلعه دزک، قلعهای است در روستایی به نام دزک که در استان چهارمحال و بختیاری و در فاصله ۳۲ کیلومتری شهرکرد، (مرکز استان چهارمحال و بختیاری) واقع است. این قلعه که ماه ها و سال ها به دست هنرمندانی از دیار اصفهان معماری و تزیین شده است، افراد مهمی را که در امورات مملکتی نفوذ و قدرت زیادی داشتند در خود جای داده است از جمله وحید دستگردی و علی اکبر دهخدا که پس از استبداد صغیر جهت کناره گیری از ت به این قلعه پناه برد و در قلعه دزک ساکن گردید.
این قلعه به دستور امیر مفخم بختیاری پسر امامقلی خان حاجی ایلخانی بنا شد. قلعه ی دزک در دوران حیات امیر مفخم به پسر بزرگ او، فتعلی خان سردار معظم واگذار شد. از جمله افراد معروفی که در این قلعه بدنیا آمدند. تیمسار تیمور بختیار است.
در این قلعه، کتابخانهای از کتب امیر مفخم بختیاری وجود داشتهاست. علی اکبر دهخدا در هنگام جنگ جهانی که به چهارمحال و بختیاری گریخته بود، از این کتابخانه استفاده کرد و تألیف امثال و حکم و لغتنامه خود را با استفاده از منابع موجود در قلعه دزک، آغاز نمود. این قلعه در حال حاضر در اختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری میباشد، که یکی از نقاط گردشگردی استان چهارمحال و بختیاری، محسوب میگردد. در این قلعه، تعدادی از فیلمهای تاریخی ساخته شده است و هر ساله گروههای زیادی از این روستای تاریخی و قلعه آن دیدن مینمایند.
قلعه چالشتر مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان شهرکرد، شهر چالشتر واقع شده است.
آبشار شیخ علی خان در ۴۰ کیلومتری روستای سر آقا سید در نزدیکی شهر چلگرد، مرکز شهرستان کوهرنگ، قرار دارد. آب این آبشار از ارتفاعات اطراف روستا سرچشمه می گیرد. فاصله این آبشار زیبا از شهرکرد در حدود ۹۲ کیلومتر است. این آبشار بر خلاف زیبایی های بی نظیرش، هنوز برای گردشگرانی که برای اولین بار از جاذبه های کوهرنگ بازدید می کنند ناشناخته مانده است. از شهر چلگرد مرکز شهرستان کوهرنگ تا این آبشار حدود ۵ کیلومتر فاصله است و با وجود کوهستانی بودن منطقه، شیخ علیخان محور ارتباطی مناسبی دارد.
موقعیت جغرافیایی : قلل چری به صورت مجموعه ارتفاعاتی پیرامون قله مرکزی آن که به رشته زردکوه بختیاری متصل است، در غرب دره رودخانه کوهرنگ و شمال غرب منطقه عشیره نشین بیرگان قرار دارد. دره بازفت در غرب از جمله عمیق ترین دره های این رشته محسوب می شود.
بررسی وتوپوگرافی قله : مجموعه قلل 4000 متری چری توسط گردنه مرتفع 3800 متری شمالی به قلل زرین کوه و سپس کلونچین و از جنوب به گردنه چری متصل می باشند.
مسیر صعود به قله : هنوز لکه ابرهای کوچک و بزرگی شهرکرد را در بر دارند که در زیر آسمان نیلگونش به سوی فارسان، در حرکتیم. فارسان شهرستانی کوچک است در دشتی وسیع در شمال رشته کوه سالدران. پس از این شهر در ادامه جاده آسفالته به بخش کوچک عشایری چلگرد، شورآب می رسیم. منظره بخش با فوران سرچشمه کوهرنگ از کنار تونل بزرگ آن جزو مناظر اولیه ورود به زردکوه بختیاری است. از طریق جاده سد دوم در امتداد رودخانه زیبای کوهرنگ و در پی گردنه ای مرتفع از جناح غربی زری کوه وکوه لیله به منطقه بیرگان که زیستگاه عشایر بهداروند است وارد می شویم. سپس از پل رو به روی آبادی کوچک کلیکان گذشته و در نزدیکی عشیره نشین کلونچی اسکان می یابیم.
اینجا مکان بی نظیری است. عظمت زردکوه و قلل آن به خوبی هویداست. در کنار کلونچی رودخانه ای از برف های ابدی چری جاری است. شبی را در این مکان سپری کرده و صبح زود به سوی غرب در امتداد رودخانه کمی به جلو می رویم. سپس در مناسب ترین نقطه از آن به سختی عبور کرده، برروی تپه ماهوارهای ماربره قدم می گذاریم. عشایر قندعلی در این مکان سکنی دارند. از روی یال این تپه ماهورها ارتفاع می گیریم. هوای پاک آبی رنگ و لکه های کوچک و بزرگ برف در قعر دره ها، صخره های صاف و یک دست طوسی رنگ، و سرسبزی و طراوت دشت در یر سقف نیلگون آسمان از جمله مناظر بی بدیل زردکوه به شمار می روند. مسیر از میان چندین دهلیز پرشیب که اطراف آن را صخره های بزرگی احاطه کرده ارتفاع گرفته و سپس از شیب ابتدایی آن کاسته می شود و آنگاه برروی پهن دشت مرتفعی با ارتفاعی در حدود 3600 متر قرار می گیریم. این دشت را به سوی غرب و سپس اندکی در جهت جنوب ادامه می دهیم. از قله اصلی خبری نیست و فقط قللی تپه وار در منتهی الیه غربی دیده می شوند. ما زیاد جلو نمی رویم. به پهنه وسیعی از برف می رسیم. به سوی جنوب کاملاً تغییر جهت داده از طریق یال بلندی بر قله ای مرتفع به نم چری شرقی صعود می کنیم. ارتفاع چری شرقی به اندازه 10 الی 20 متر بلندتر از سایر قلل چری است و این را به سختی می توان از فراز آن تشخیص داد. در روبه روی ما به سمت غرب الی 7 قله مرتفع به نام چری غربی دیده می شوند که چری شرقی از طریق یالی به آنها متصل می شود. از فرصتی که داریم استفاده کرده از روی برف های سفت فراز یال عبور کرده رو به سوی غرب به قله مرتفع چری غربی نیز صعود می کنیم. حال از این نقطه به اطراف می نگریم.
دره بازفت با تکه درخت های جنگلی و رودخانه ای آبی رنگ که در ته آن جاری است دیده می شود. در شمال، قلل سرافراز کلونچی و در جنوب، قله مخروطی و دیواره ای به ارتفاع 4000 متر و کوهستان میلی به وضوح پیدا هستند. از اینجا کوه های زاگرس پشت به پشت یکدیگر تا خوزستان ادامه دارند. هوای مطبوعی بر قله حاکم است. با دیدار و شناسایی قلل اطراف این بار به سوی شمال ادامه حرکت داده پس از صعود به قلل شمالی چری که دارای مناظرچون قلل قبلی می باشند از سراشیبی یک پهنه برفی به پایین سرازیر شده به دره ای وسیع در زیر قله چری شرقی می رسیم. امتداد یال شمالی چری را که دنبال کنیم. به ماربره و کلونچی باز می گردیم. بهترین زمان برای صعود به قلل چری اواخر تیرماه می باشد.
وضعیت قله در زمستان : چری نیز چون سایر قلل زردکوه بختیاری سردسیر، طوفانیو پربرف می باشد. راه دسترسی به قله طولانی و با حجم سنگین برف و بهمن همراه است.
توا کافرون (خانه ی کافران) و غارهای باستانی:
آثاری با سنگ و ساروج در میان کوه های مشرف بر رودخانه دره گرم در غرب دشتک و در ارتفاع بسیار زیاد وجود دارد که از سنگ وساروج ساخته شده اند که در اصطلاح محلی به آن ها «توا کافرون» (خانه های کافران) می گویند این آثار با توجه به شکل و شمایل آن ها و نوع ملاط به کار رفته در آنها (ساروج) و مشابهت با آثار دیگر از جمله قلعه ها و برج های اسماعیلیان به احتمال زیاد قدمت 800 ساله دارند و مربوط به دوره سلجوقیان است
سنگ های بزرگی برای ساختن آن ها به کار رفته است و پنجره ای در وسط آن ها دیده می شود که به نظر می رسد برای در امان ماندن از دشمنان در آن ارتفاع سخت ساخته شده اند به گونه ای که در حال حال حاضر صعود و دسترسی به آن به سختی صورت می گیرد احتمالاٌ در آن روزگار سطح خاک در دامنه کوه بالاتر بوده و صعود به آن آسانتر بود اما بعدها به دلیل فرسایش خاک به سوی بستر رودخانه پای آن خالی گشته و با گذشت سالیان زیاد به صورت پرتگاه در آمده است بر اساس گفته های محلی در گذشته اشیاء باستانی زیادی شامل شمشیر، خنجر، کوزه، ظروف فی و. در این محل یافت شده است به گفته برخی بزرگان دشتک در زمانهای قدیم در هنگام جنگ و درگیری بعضی از مردم برای در امان ماندن از هجوم دشمن به اینجا پناه می آوردند. همچنین در مناطق و کوه های اطراف دشتک تپه ها و غارهای باستانی متعددی وجود دارد.
این پل، توسط یکی ازخوانین قدرتمند بختیاری، به نام حسینقلی خان ایلخانی بختیاری در شش کیلومتری شهر اردل در کنار روستای بهشت آباد و بر روی رودخانه بهشت آباد ساخته شده است.
این پل برروی رودخانه ی بهشت آباد در شهرستان اردل واقع شده است ،و به فاصله ی 300متری شمال شرقی روستای بهشت آباد قرار دارد. آب بهشت آباد از بهم پیوستن آب کیار و آب های شهرستان فارسان در ابتدای تنگ درکش ورکش جریان می یابد.
پل بهشت آباد در انتهای صخره های درکش ورکش در محلی که صخره ها پایان می یابد وبه نزدیکترین حد خود می رسد احداث شده است، طول پل 20 متر وعرض آن 5/3 متر می باشد. ارتفاع پل تا سطح آب هفت متر است ومصالح آن از سنگ دربدنه وپایه ها وآجر در طاق دهانه می باشد. این پل دارای یک دهانه با قوس جناغی کند ونزدیک به قوس شاه عباسی است.
طاق پل از دوروش رومی دروسط وضربی در کناره ها ساخته شده است. ظاهرا طاق اولیه از مصالح سنگ بوده وپس از تخریب ، طاق کنونی باآجر برروی بقایای سنگی احداث گردید. عرض دهانه پل درپایین 10 متر و ارتفاع آن سه متر است. فاصله ی راس قوس دهانه تا سطح پل یک متراست. پایه های پل از سنگ قلوه ومصالح ساروج ساخته شده است. باتوجه به وضعیت صخره ای موجود عرض وارتفاع پایه ها متفاوت واز یک متر درپایین به چهار متر دربالا می رسد. همچنین ارتفاع پایه ها درجهت شمال غرب چهار متر تا طاق ودر جنوب غرب 5/1 متر می باشد. سطح پل صاف است وطارمی های قدیمی آن از بین رفته اند این پل در دهه های اخیر قبل از احداث پل جدید (درفاصله ی 20 متری آن ) با تیرهای آهنی ومصالح سیمان استحکام بخشی شده است.
پل بهشت آباد یکی از زیبا ترین پل های تاریخ استان است که روزانه تعداد زیادی از شهروندان و گردشگران از این پل بازدید میکنند.
غار یخی چما در مجاورت روستای شیخ علیخان در فاصله 25 کیلومتری چلگرد از توابع بخش مرکزی شهرستان کوهرنگ استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
غار یخی چما در مقابل دشت چما واقع شده و شبیه تنگهای بزرگ و یک انباری پربرف است که ارتفاع برفهای آن تا 50 متر نیز میرسد. لایههای یخی این غار در فصول گرم و کمبارش دارای ضخامت کمی بوده و بسیار نازک و سست میباشند و باید از عبور بر روی آنها و داخل غار اجتناب نمود.
غار یخی چما به بزرگترین منبع آب شیرین ایران شهرت دارد
غار یخی چما یکی از نادرترین و اعجابانگیزترین غارهای استان چهارمحال و بختیاری به شمار میرود. قرار گرفتن در درههای عمیق و انباشت حجم برفهای چندین ساله در این غار سبب شده است تا قندیلهای یخ و تودههای عظیم برف به صورت دائمی و در تمام فصول سال باقی بمانند.
علاوه بر این غار یخی چما به بزرگترین منبع آب شیرین ایران نیز شهرت دارد زیرا از زیر یخهای این غار، چشمهای با آب سرد جریان یافته که در نهایت به سد کوهرنگ میریزد.
غار یخی چما در مجاورت روستای شیخ علیخان
نامگذاری این غار یخی به «چما» (یا چیما)، از گویش بختیاری عشایر منطقه گرفته شده است.
با وجود ویژگیهای منحصر به فرد، این غار یکی از کمنظیرترین نقاط گردشگری استان و حتی کشور است که برای بسیاری از گردشگران ناشناخته مانده است.
قرار گرفتن در درههای عمیق و انباشته شدن حجم برفهای چندین ساله در این مکان باعث شده قندیلهای یخ و تودههای عظیم برف به صورت دائمی و در تمام فصول سال باقی بمانند.
غار یخی چما در مقابل دشت چما واقع شده
نشستن برف زمستان در تنگه ای صخره ای، زاویه تابش نور خورشید به تنگه و آب شدن برفها در تابستان، باعث فرسایش قسمت پایین برفها شده و به تدریج تشکیل یک غار یخی در طول گذشت صدها هزار سال رقم زده است.
سطح وسیع برف در غاریخی چما محلی برای تفریح و سرگرمی جوانان و نوجوانان عشایری منطقه چما شده است,در سالهای اخیر مسابقات اسکی تابستانه کشور نیز در این محل برگزار میشده است.
غار یخی چما یکی از اعجابانگیزترین غارهای استان چهارمحال و بختیاری
غار یخی چما بزرگترین منبع آب شیرین
غار یخی چما در مجاورت روستای شیخ علیخان
غار یخی چما در استان چهارمحال و بختیاری
تصاویر زیبای غار یخی چما
غار یخی چما سردترین نقطه خاورمیانه
پارک جنگلی پَروَز در 50 کیلومتری شهرستان لردگان و 155 کیلومتری شهرکرد (مرکز استان چهارمحال و بختیاری) قرار دارد.گردشگاه زیبای پروز با طبیعت بهشت گونه خود و قرارگیری در امتداد دره ای سرسبز، سالانه میزبان هزاران گردشگر از داخل و خارج استان می باشد. محیط دنج و خلوت، سایه درختان بلند و قد برافراشته، چشمه های زلال، شالیزارهای سرسبز و درختان جنگلی پیرامون آن، از ویژگی های جالب توجه این گردشگاه به شمار می روند. جاده آسفالته، فضای سبز، سکوی نشیمن، سرویس بهداشتی، پارکینگ و دسترسی به واحدهای اقامتی لردگان، مهم ترین زیرساخت های این منطقه زیبا و دلنشین است.
پارک جنگلی پَروَز در 50 کیلومتری شهرستان لردگان و 155 کیلومتری شهرکرد قرار دارد
مسجد جامع شهرکرد یا «مسجد خان» با حدود ۱۷۰ سال قدمت در بافت قدیمی شهرکرد و تقریباً در مرکز شهر، در خیابان ملت و در کوچهای به نام مشرف قرار دارد.
این مسجد در سال ۱۲۷۰ هجری قمری توسط یکی از خوانین چالشتر به نام «حاج محمدرضاخان ستوده» ساخته شد و سبک ساختمان آن بسیار شبیه به مسجد حکیم اصفهان میباشد.
به طور کلی مساحت قسمتهای مختلف مسجد جامع شهرکرد حدود یک هزار و ۳۳۰ متر مربع شامل صحن مسجد حدود ۷۰۰ متر مربع، شبستان غربی یا زمستانی حدود ۲۸۰ متر مربع، شبستان جنوبی یا تابستانی حدود ۳۵۰ متر مربع است.
این بنای مذهبی و تاریخی، با نمای تمام آجری و گنبدهای قدیمی، دارای معماری خاص مناطق سردسیری با دو شبستان تابستانی و زمستانی است.
مسجد جامع شهرکرد که از نظر معماری و وسعت، کاملترین و بزرگترین مسجد تاریخی چهارمحال و بختیاری و تنها بنای تاریخی چهار ایوانی این استان محسوب میشود، دارای دو ایوان بلند و وسیع به صورت قرینه در شمال و جنوب صحن مسجد میباشد، این ایوانها بیشترین ارتفاع را در این بنا به خود اختصاص داده است که در جلو با طاقهای جناقی و در پس آن با ایجاد گوشوارهای با نقوش آجری به شکل لوزی و به حالت نیم گنبد جمع شدهاند.
یکی از مصالحی که در این بنا در حجم زیاد مورد استفاده قرار گرفته، کاشی در انواع هفت رنگ، لاجوردی و فیروزهای است که بیشتر آن کاشی هفت رنگ با نقوش اسلیمی که در اکثر بناهای دوره قاجار مورد استفاده قرار گرفته، می باشد. کاشیهای فیروزهای و لاجوردی نیز در برخی از طاق نماها به کار رفته که مشتمل بر آیاتی از قرآن کریم و ادعیه مختلف است. پشت نعلهای داخل صحن از کاشیهای هفت رنگ و بدنه شمالی نیز کاشیهایی که شامل آیات قرآن و اشعار محتشم کاشانی میباشد، استفاده شده است.
این مسجد دارای سه درب ورودی است که در شمال، شرق و غرب آن واقع شده اند. این ورودیها در جلو و عقب با طاقهای جناقی و نیم گنبد پوشش داده شده اند. در درون راهروهای ورودی، طاق نماهایی ایجاد شده که عمق آن حدود ۱۵ سانتی متر و با کاشی هفت رنگ تزیین شده است.
بنای تاریخی مسجد جامع شهرکرد، در تاریخ ۱۰ مردادماه ۱۳۵۶ و به شماره ۱۵۴۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.